Borsada Yapılmaması Gereken 6 Hata

Ülkemizdeki kronik enflasyon problemi her keseyi etkilemektedir. Bu sadece son yıllarda değil, on yıllardır süregelen bir sorundur. Peki enflasyondan korunmanın yolları var mıdır? Ya da birikimlerimizi değerlendirmenin sürdürülebilir bir yolu var mıdır? Bu sorulara yanıt olarak birçok vatandaşımızın “altın” ya da “dolar” satın almak yanıtını vereceği açıktır. Çünkü özellikle altın güvenli liman olarak görülür ve kültürümüzde de önemli bir yeri vardır. Özellikle düğünlerde takı olarak verilen en önemli varlıklardan birisi de altındır. Fakat altın bilindiği gibi hiç de güvenli bir liman değildir. Altının risk seviyesi hisse senedi borsalarıyla aşağı yukarı aynıdır. Öyle ki, yatırım fonlarında 1’den 7’ye kadar numaralandırılan risk seviyelerine baktığımızda bu gerçeği görebiliyoruz. Hisse senedi fonlarının hemen hemen hepsinin risk seviyesi 7’dir. Altın fonlarının da risk seviyesi 6’dır. Yani en riskli kategorinin bir alt seviyesindedir. Çünkü kısa ya da orta vadeli süreçlerde altın, yatırımcısını çok defa üzmüştür.

Hisse Senedi Borsası

Türkiye’de yaşayan ve birikimlerini değerlendirmek isteyen fakat çok büyük miktarlara sahip olmayan yatırımcıların ellerindeki alternatiflerden birisi de borsadır. Borsa kavramı çok geniştir. Kripto para borsası, hisse senedi borsası, emtia borsası vb. gibi farklı borsalar bulunmaktadır. Kripto para borsasının pek bir temel dayanağı olmadığı için çoğu yatırımcı artık bu piyasaya çekimser davranıyor. Fakat yıllardır insanların para kazandığı ve birikimlerini ciddi bir şekilde değerlendirdiği hisse senedi borsasına ilgi hala yoğundur. Öyle ki, Merkezi Kayıt Kuruluşu’nun Veri Analiz Platformu’nda yayınladığı verilere göre 2020 ocak ayında 1.240.000 olan yatırımcı sayısı 2023 şubat ayında 3.840.000’e ulaşmıştır. 3 senedeki bu yükseliş özellikle yeni neslin borsaya karşı bilincinin kazanmasıyla açıklanabilir. Tabi ki COVID-19 pandemisinin de etkisi göz ardı edilemez fakat ikisi bir değerlendirildiğinde Borsa İstanbul’a olan ilginin gittikçe arttığını gözlemleyebiliyoruz. Yazının geri kalanında “borsa” kavramı “hisse senedi borsası” ifadesini temsil edecektir.

Borsanın Altın ve Dolarla Kıyaslanması

Borsa denilince özellikle yaşça büyük abilerimizin/ablalarımızın pek bir çekimser davrandıklarını görmek mümkündür. Çünkü özellikle kriz zamanlarında borsada yaşanan düşüşler insanların canını oldukça yakmıştır. Fakat uzun vadeli senaryolara bakıldığında altına ve dolara göre borsada çok iyi getiriler sağlandığı söylenebilir. Bu konuyu istatistiksel veriler ışığında inceleyebiliriz. Örneğin, 2017 yılbaşından itibaren günümüze kadar altın %400 yükselirken dolar ise %750 artmıştır. Bu süreçte borsadaki şirketlerin ortalama getirileri ise %1549 olmuştur (Bu veriler bu yazının hazırlandığı 8 Mart 2023 tarihine aittir). Görüldüğü üzere, hisse senetlerinin ortalama getirileri bu süreçte altını ve doları bir hayli geride bırakmıştır. Hisse senetlerinin ortalama getirileri yüksek olabilir fakat altından ve dolardan daha az getiri sağlayan hisse senetleri de mevcuttur. Elimizde verisi bulunan 483 hisse senedinin 2017 yılından itibaren getirilerine baktığımızda 158 tane hissenin dolardan daha az kazandırdığını görüyoruz. Benzer şekilde, 248 hisse senedinin ise altından daha düşük getirdiği sonucuna ulaşıyoruz. Geri kalan yüzlerce hisse senedi altını ve doları geçmiştir. Hisse senetleri arasından;

• 187 şirket %1000 ve daha fazla kazandırmıştır,

• 33 şirket %5000 veya daha fazla kazandırmıştır,

• 7 şirket %10000 veya daha fazla kazandırmıştır,

• 3 şirket %20000 veya daha fazla kazandırmıştır.

Hangi hisse senedinin geçmişten günümüze yüzdesel olarak ne kadar kazandırdığını güncel bir şekilde Borsa ve Yatırım sitesinde yer alan “Hisselerin Tarihsel Getirileri” içeriğinden inceleyebilirsiniz. Çünkü siz bu yazıyı okuduğunuzda muhtemelen hisse senetlerinin fiyatları değişmiş olacaktır. Güncel bilgiye ulaşmak için ilgili içeriği ziyaret ederek tüm hisselerin 2017’den, 2020’den, yılbaşından itibaren vs. getirilerini değerlendirebilirsiniz. Görüldüğü üzere, uzun vadeli perspektifte borsadan astronomik getiriler kazanmak mümkündür. Fakat kazançlar bu kadar kolay olmayabiliyor. Borsada yapacağınız bir hata ile potansiyel getirilere elveda diyebiliyorsunuz. Peki borsada yapılmaması gereken hatalar nelerdir? Ya da hisse senedi alınıp satılırken dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir? İçeriğin geri kalanında bu sorulara yanıt arayacağız.

Borsada Yapılmaması Gereken 6 Hata

1) Eş/dost Tavsiyesiyle Araştırma Yapmadan Hisse Senedi Satın Almak

Borsada sıklıkla yapılan hatalardan birisi de eş/dost tavsiyesiyle veya sosyal medyada takip ettiği kişilerin önerisiyle hisse senedi alıp satmaktır. Birkaç defa bu yöntem başarılı sonuç verebilir fakat sizin düşünmeniz gereken başka bir boyut da vardır. Ömrünüzün geri kalanında borsadan verimli bir şekilde getiri sağlamak için kendi yatırım stratejinizi belirlemeniz gerekmektedir. Yani sürdürülebilir bir borsa yatırım stratejisini benimsemeniz gerekmektedir. İlerleyen yıllarda hisse senedi alıp satarken başkasına ihtiyaç duymadan, kendi bilgi birikiminizle işlemlerinizi yapabiliyor olmanız oldukça değerlidir. Bu sayede borsa ve hisse senetleri hakkında derin bilgilere de sahip olmuş olacaksınız.

2) Kredi Kullanarak Hisse Senedi Satın Almak

Özellikle boğa piyasasında yani hisselerin yükseliş trendinde olduğu zamanlarda acemi yatırımcıların yaptığı büyük bir hatadır. Sadece kredi kullanarak değil, borç para ile bile borsada işlem yapılmaması gerekmektedir. Çünkü olası kısa vadeli düşüşlerde bu sizi zor durumda bırakabilir. Yazının girişinde verdiğimiz örneği gördünüz. 2017 yılından itibaren çok iyi getiriler söz konusudur. Bu vadeyi daha da arttırdığımızda daha iyi getiriler bizleri karşılayacaktır. 2017’den günümüze kadar borsada çok defa büyük düşüşler yaşanmıştır. Fakat uzun vadeli baktığımızda hisse senetleri oldukları seviyelere çoğunlukla ulaşıyorlar ve hatta bu seviyeyi geçiyorlar. Bu seviyeye tekrar ulaşmaları belki 1 ay alıyor belki de 1 yıl alıyor veya daha uzun bir süre alıyor. Bu süreyi bilemeyeceğimizden dolayı size ait olmayan parayla borsada işlem yapmak oldukça risklidir ve kesinlikle tavsiye edilmez.

3) Günlük Hisse Senedi Almak ve Satmak

Borsa bir yatırım platformudur. Borsada “yatırım” yapılması güzel getiriler vadetmektedir. Fakat borsada günlük ya da saatlik al-sat yapmak “yatırım” değil de “borsada oynamak” şeklinde değerlendirilebilir. Unutmayın ki borsada oynanmaz, borsada yatırım yapılır. Kısa vadeli senaryolarda anlık düşüşler aylarca elde ettiğiniz birikimin bir anda kaybolmasına neden olur. Siz burada sadece kaybettiğiniz vakit ile ortada kalırsınız. Borsada anlık büyük çöküşler her zaman olmuştur ve ilerde de olacaktır. Bundan dolayı hem vaktinizi alması açısından hem de büyük düşüşlere yakalanma ihtimalinizin yüksek olması açısından günlük veya saatlik hisse senedi alım satımı borsada yapılacak en büyük hatalardan birisidir. Zaten uzun yıllarını borsaya veren insanların neredeyse hiçbiri bu hataya düşmez. Çünkü onlar bu tecrübeyi zaten kazanmışlardır. Yine de deneyim kazanmak için bu işlemleri yapacaksanız çok cüzi miktarlarla deneyebilir ve sonucu kendiniz görebilirsiniz.

4) Bütün Birikimlerinizi Tek Bir Şirkete Bağlamak

Yatırım konusundaki en önemli konulardan birisi de sepet yapmaktır. Yani paranızın bir kısmı altında, bir kısmı nakitte ve bir kısmı da hisse senetlerinde olabilir. Hangisine daha fazla ağırlık vermeniz gerektiği de o günkü konjoktürle ve sizin beklentilerinizle birlikte size bağlıdır. Fakat portföy çeşitlemesi yapmadan bütün paranızı sadece hisse senetlerine yatırmak anlık çöküşlerde size oldukça zarar verebilir. Hele bir de paranızın hepsini tek bir şirkete yatırdıysanız işte risk o zaman başlamaktadır. Belki kısa vadede iyi bir getiri elde edebilirsiniz. Ama uzun vadeli düşüşlerde ya da yatay hareketlerde diğer enstrümanlar yükselirken sizin şirketinizin değeri yükselmeyince psikolojik olarak rahatsız hissedeceksiniz. Belki de geceleri rahat uyuyamayacaksınız. Bundan dolayı bütün birikimlerinizi tek bir şirkete bağlamayı geçin, sadece hisse senetlerine de yatırmanız kesinlikle yapacağınız en büyük hatalardan birisi olur. Zaten portföy çeşitlendirmenin önemini de yaşadıkça öğreneceksiniz. Fakat çok elim sonuçlarla karşılaşmamanız için biz sizi şimdiden uyaralım!

5) Bir Şirkete Bağlanmak

Borsada yapılan hatalardan birisi de bir şirkete bağlanmaktır. Eğer bir hisseyi evladiyelik alıyorsanız size lafımız yok. Yani ömür boyu elinize para geçtikçe o hisseden ya da hisselerden satın almaya devam edecekseniz bu noktada size lafımız yok. Fakat bir hisseyi satın alıp ondan kar elde etmek için yola çıktığınızda şirket sizi memnun etmiyorsa satıp kurtulabilmelisiniz. Çünkü başka fırsatlar her zaman var olacaktır. Bir şirkete bağlanarak veya o şirketle inatlaşarak sadece değerli vaktinizi kaybetmiş olursunuz. En azından hisselerinizin bir kısmını satarak paranızı başka yerlerde değerlendirebilirsiniz. Unutmayın ki, siz borsadan para kazanmaya çalışıyorsunuz. Herhangi bir şirketi kolaylıkla portföyünüzden çıkartabilmelisiniz.

6) Kısa Vadede Zengin Olmayı Beklemek

Borsa bir yatırım platformudur. Uzun vadeli stratejilerle borsadan zengin olmak mümkündür. Fakat kısa vadede özellikle acemi yatırımcıysanız borsadan zengin olmanız mümkün değildir. Eğer kısa vadede çok iyi para kazanmışsanız zaten bu tesadüfen olmuştur. Yine diyoruz ki sürdürülebilir bir yatırım stratejisi hepsinden daha hayırlıdır. Uzun vadede zengin olmayı bekleyebilirsiniz fakat kısa süre içerisinde borsadan zengin olmayı beklemek çok büyük bir hatadır. Çünkü beklentilerinizi karşılayamayacaksınız ve belki de borsaya küsüp bir daha gelmemek üzere fırsatları kaçıracaksınız. Yine de yeniden tekrar edelim ki borsa bir yatırım aracıdır. Uzun vadede zengin olmanız mümkün olabilir fakat kısa vadede borsadan zengin olmanız mümkün değildir. Borsada bireysel olarak hisse senedi seçmek size korkutucu gelebilir. Yatırım fonları vasıtasıyla devlet güvencesiyle güvenli bir şekilde yatırımlarınızı profesyonellere de devredebilirsiniz. Resmi site TEFAS’tan yüzlerce yatırım fonunun oldukça güzel getiriler sunduğunu inceleyebilirsiniz. Yıllık %1-%2 gibi ufak komisyonlarla herhangi bir çaba sarfetmeden alım gücünüzü arttırabilirsiniz. Borsa ve yatırım fonları hakkında detaylı bilgilerin ve istatistiklerin yer aldığı Borsa ve Yatırım sitesini incelemek için lütfen buraya tıklayınız.

☑ Bu İçerik SPORSORLUDUR